Tym oto wpisem chciałbym rozpocząć serię artykułów o niemieckich czołgach z czasów III Rzeszy. Inspiracją do tego była praca nad drzewkiem czołgów do HoI4 (klik) i powstała w wyniku tego dyskusja na Paradoxplazie (klik) - jak widać duch Wargamingu jest wciąż tam żywy. Nie będę pisał o znanych i oklepanych czołgach - informacje o nich są bardzo łatwo dostępne - a skupię się raczej na tych mniej znanych pojazdach, które nie wyszły poza fazę prototypów, a niekiedy istniały tylko na papierze.
Dlaczego zaczynam od pojazdów, które powstawały na długo przed dojściem Hitlera do władzy? Bez nich trudno mówić o Panzerwaffe jako całości - właściwie wszystkie późniejsze projekty były tworzone w oparciu o doświadczenia zdobyte podczas testów tych 'traktorowych' konstrukcji odbywających się między innymi w Panzertruppenschule Kama pod Kazaniem. Skąd więc wzięły się te traktory? Traktat wersalski zabraniał Niemcom nie tylko wyposażenia armii w czołgi, ale także ich produkcji lub importu. Stąd też pierwsze projekty tworzono pod przykrywką traktorów, czasami wręcz wykorzystując traktory jako podstawę dla pierwszych niemieckich dział samobieżnych. Pomimo wersalskich obostrzeń, początek Panzerwaffe można datować już na drugą połowę lat 20., a więc na ten sam okres, w którym intensywny rozwój broni pancernej rozpoczęli także Sowieci.
Wbrew często rozpowszechnianym opiniom, pierwszym niemieckim projektem tamtego okresu nie był Leichttraktor - pierwszeństwo należy przyznać Grosstraktorowi. W 1925 r. Heereswaffenamt przedstawił założenia konstrukcyjnego nowego czołgu (jeszcze z oznaczeniem Armeewagen 20), ważącego 15 ton, wyposażonego w działo 7.5cm (ostatecznie we wszystkich prototypach zamontowano 7.5cm KwK L/24 i od trzech do czterech 7.92mm sMG, z czego jeden w dodatkowej wieżyczce umieszczonej z tyłu kadłuba czołgu) i z pancerzem o grubości 6-14mm (w literaturze pojawiają się także wartości 13 i 14.5mm). Zlecenie jego stworzenia otrzymały trzy firmy: Krupp, Rheinmetall-Borsig i Daimler-Benz. Prace rozpoczęto w 1926 r., a pierwsze testy miały odbyć się 3-4 lata później.
Montaż czołgów rozpoczął się w sierpniu 1928 r. i tu ponownie pojawiają się rozbieżności, tym razem dotyczące wypełnienia zadania przez firmy (każda miała zbudować po dwa prototypy). Jentz wzmiankuje, że tworzenie prototypów ukończyło się w sierpniu 1929 r., po czym w komplecie zostały one wysłane do Panzertruppenschule Kama. Z kolei Ledwoch mówi tylko o pięciu czołgach - ze zlecenia nie wywiązał się Rheinmetall, który dostarczył tylko jeden egzemplarz (dodatkowo utonął on podczas próby pływania 30 października 1929 r. na poligonie w Putlos w Szlezwiku-Holsztynie - czyli do Związku Radzieckiego być może nigdy nie trafił!). Bliżej prawdy wydaje się być jednak Jentz, zwłaszcza, że jego tezę popiera także encyklopedia Chamberlaina i Doyle'a.
Pierwszy prototyp został zbudowany w zakładach Rheinmetall w Unterluess jeszcze w 1928 r. Wyposażony był w sześciocylindrowy silnik BMW Va o mocy 250KM. Zamontowano w nim boczne drzwi wejściowe i - podobnie jak prototypy Daimler-Benz - mógł pływać (w wodzie osiągał prędkość do 4km/h). Dodatkowo był najcięższym projektem Grosstraktora - ważył ponad 19 ton. Kolejny prototyp tej firmy został zbudowany w 1929 r., oba były modyfikowane w kolejnych latach.
Grosstraktor firmy Rheinmetall
Krupp również zdążył ukończyć pierwszy prototyp w 1928 r., kolejny zaś rok później. Oba prototypy posiadały zawieszenie na sprężynach śrubowych, ich waga wahała się między 16-16.4 tonami, osiągały prędkość w granicach 40-44km/h. Zostały poddane przeróbkom w 1931 r.
Grosstraktor firmy Krupp
Prototypy firmy Daimler-Benz zostały zaprojektowane przez Ferdinanda Porsche i zbudowane w 1929 i 1930 r. Prace opóźniły problemy ze skrzynią biegów, z którymi obie konstrukcje borykały się przez kolejne lata. Wyposażone były w tą samą wieżę, co prototypy Rheinmetall (jedynie Krupp zaprojektował własną wieżę), sześciocylindrowy silnik Daimler M182206 o mocy 255KM oraz zawieszenie na resorach. Były także najlżejszymi prototypami - ważyły 15 ton, a więc jako jedyne spełniały założenia Heereswaffenamt. W późniejszym czasie zostały prawdopodobnie przezbrojone w dłuższą wersję działa 7.5cm (7.5cm KwK L/20?). Projekty Daimler-Benz w największym stopniu nawiązywały do ówczesnych brytyjskich pojazdów Medium Tank Mark III.
Grosstraktor firmy Daimler-Benz
Grosstraktor z 'długą siedemdziesiątką piątką' (za encyklopedią Chamberlaina i Doyle'a)
Po pierwszych testach planowano zbudowanie 17 czołgów, jednakże wielki kryzys zmusił Niemców do zarzucenia tego zamiaru. Po dojściu do władzy Hitlera i zakończeniu współpracy ze Związkiem Radzieckim Panzertruppenschule Kama została zlikwidowana, zaś Grosstraktory powróciły do Niemiec. Tylko cztery z nich były sprawne - wzięły one udział w manewrach w sierpniu 1935 r. w ramach 1. Panzer-Division. Prototypy firmy Daimler-Benz zostały od razu przekształcone w pomniki postawione przed sztabami Panzer-Regiment 1 w Erfurcie i Panzer-Regiment 5 w Wundsdorf. Czołgi Rheinmetall i Kruppa były jeszcze wykorzystywane jako pojazdy szkoleniowe w Szkole Pancernej w Putlos, w 1937 r. zaś dwa z nich dołączyły do prototypu Daimler-Benza w Wundsdorfie. Zdobyte doświadczenia pozwoliły w międzyczasie stworzyć nowy czołg oparty na Grosstraktorach - Neubaufahrzeug.
Bibliografia:
- Peter Chamberlain, Hilary L. Doyle - Encyclopedia of German Tanks of World War Two (Revised Edition)
- Thomas Jentz - Panzertruppen 1933-1942
- Janusz Ledwoch - Czołgi niemieckie 1933-1945
- i oczywiście nieocenione achtungpanzer.com
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz