Niemal równolegle z Grosstraktorami rozwijany był projekt lekkiego czołgu nawiązującego konstrukcyjnie do pojazdów z I Wojny Światowej - LK I i LK II. W maju 1928 r. Heereswaffenamt przedstawił wstępną specyfikację nowego pojazdu (waga do 6 ton, działo 3.7cm zamontowane w pełni obracanej wieży umieszczonej z tyłu kadłuba), zaś w październiku zlecenie wykonania dwóch prototypów otrzymały firmy Krupp i Rheinmetall. Czołg otrzymał wstępne oznaczenie Versuchskonstruktion 31.
W maju 1930 r. w zakładach Rheinmetall w Unterluess ukończono wstępny prototyp, który posłużył do stworzenia kolejnych. Pierwszym z nich był lekki czołg wyposażony w działo 3.7cm KwK L/45 i lekki karabin maszynowy produkcji szwedzkich zakładów AB Landsverk i AB Bofors, zamontowane w obracanej wieży - zbudowano dwa egzemplarze tego pojazdu ważącego 9.5 tony. Drugi projekt był jednym z pierwszych samobieżnych dział przeciwpancernych z zamontowanym działem 3.7cm PaK L/45 Sf w mniejszej wieży oraz ze zmienioną superstrukturą. Był także lżejszy - ważył 8 ton. Oba pojazdy były wyposażone w silnik z samochodu ciężarowego - Daimler-Benz M36 o mocy 100KM - oraz zawieszenie na resorach piórowych. Prototypy firmy Krupp były dosyć podobne do pojazdów zbudowanych w Unterluess. Różniły się zawieszeniem na sprężynach śrubowych, nieco zmodyfikowaną superstrukturą oraz wagą - 7.9 tony.
Leichtertraktor firmy Rheinmetall
Leichtertraktor firmy Krupp
Cztery czołgi w czerwcu 1930 r. zostały przetransportowane do Panzertruppenschule Kama, gdzie przebywały przez kolejne trzy lata. W tym czasie Rheinmetall pracował nad rozwojem czołgu (między innymi nad nowymi gąsienicami i zawieszeniem), zaś w 1931 r. zamówiono zbudowanie 289 pojazdów tego typu. Jednak już w 1932 r. zamówienie zostało anulowane ze względu na brak środków na jego zrealizowanie oraz postępujące prace nad nowym czołgiem, który w przyszłości stał się PzKpfw I (historia tak zwanego Kleintraktora to jednak temat na oddzielną serię wpisów). Z tego też względu Rheinmetall i Krupp zbudowały jeszcze tylko 3 prototypy. Po powrocie do Niemiec Leichtertraktory służyły w celach szkoleniowych w Szkole Pancernej w Alt-Gaarz, zaś w późniejszych latach jeden z prototypów Rheinmetall został przekształcony w pomnik w Putlos.
By zakończyć temat pojazdów powstałych jeszcze w latach 20. należy wspomnieć o dwóch nietypowych maszynach, które najbardziej zasługują na miano 'traktorów'. Dlaczego? Bo właśnie o najprawdziwsze traktory były oparte. Nie były to jednak czołgi, obie konstrukcje należy sklasyfikować jako działa samobieżne. Powstały w oparciu o traktor firmy Hanomag, różniły się głównie uzbrojeniem i silnikiem. Pierwszy pojazd (3.7cm WD Schlepper 25PS) był lekko opancerzonym traktorem wyposażonym w silnik o mocy 25KM i działo 3.7cm PaK L/45, zaś w drugim pojeździe (7.7cm WD Schlepper 50PS) zamontowano silnik o mocy 50KM i lekkie działo 7.7cm K. Obie konstrukcje powstały w 1927 r. i po zaakceptowaniu przez Reichswehrę wyprodukowano ich niewielką liczbę. Wszystkie służyły do testów.
3.7cm WD Schlepper 25PS (na górze) i 7.7cm WD Schlepper 50PS (na dole)
Jak było wspomniane w poprzednim wpisie, Grosstraktory posłużyły do stworzenia nowego pojazdu - Mittlerer Traktor, później znanego jako Neubaufahrzeug. W październiku 1932 r. Heereswaffenamt podał specyfikację nowego wielowieżowego czołgu ważącego 15 ton, uzbrojonego w działo 7.5cm i wyposażonego w pancerz nieprzebijalny dla pocisków kalibru 2cm. W lutym 1933 r. podjęto decyzję o dozbrojeniu czołgu w działo 3.7cm umieszczone w głównej wieży, zaś w październiku pojazd otrzymał ostateczną nazwę NbFz. Zlecenie stworzenia stosownych prototypów otrzymały firmy Rheinmetall i Krupp.
Prototypy obu firm różniły się tylko wieżą i sposobem umieszczenia dział. Rheinmetall zamontował 3.7cm KwK L/45 nad 7.5cm KwK L/24, zaś w wieży Kruppa działa znajdowały się obok siebie. Dodatkowe uzbrojenie stanowiły trzy 7.92mm MG13 umieszczone w dwóch dodatkowych wieżach pochodzących z PzKpfw I (z lekkimi modyfikacjami). Pierwszy prototyp był gotowy w 1934 r. i został w całości skonstruowany przez Rheinmetall, zaś drugi prototyp z 1935 r. był połączeniem podwozia Rheinmetall z wieżą Kruppa. Prototypy wyposażone zostały w sześciocylindrowy silnik lotniczy BMW Va, w późniejszych konstrukcjach stosowano zaś silnik Maybach HL108TR o mocy 280KM. Oba doświadczalne pojazdy miały nieutwardzany pancerz, dopiero kolejne otrzymały standardowe opancerzenie. Do końca 1935 r. zbudowano jeszcze trzy czołgi z zamontowaną wieżą Kruppa. Otrzymały one także działo 10.5cm KwK L/28. Ostatnią modyfikacją z późnych lat 30. było dodanie do trzech ostatnich pojazdów dodatkowej wieży podobnej do tej z PzKpfw I, ale uzbrojonej tylko w jeden karabin maszynowy.
NbFz z wieżą Rheinmetall
NbFz z wieżą Kruppa
Pierwsze dwa egzemplarze NbFz zostały wykorzystane podczas manewrów w sierpniu 1935 r. Pozostałe trzy ćwiczyły na poligonie w Putloss przez kolejne dwa lata. Początkowo zamierzano dalej rozwijać wielowieżowe czołgi, jednakże nie pasowały one do doktryny Blitzkriegu, która stawiała mobilność nad siłą ognia. Dlatego też w 1937 r. rozwój NbFz został porzucony na rzecz PzKpfw IV. Ostatecznie jednak wszystkie pojazdy z wieżą Kruppa wzięły udział w kampanii norweskiej w 1940 r. w ramach PzAbt zbV 40 i 196. Infanterie-Division. Ich obecność była propagandowa, miała pokazać Aliantom, że Niemcy są w posiadaniu ciężkich czołgów.
NbFz podczas kampanii norweskiej
Jeden z czołgów z 196. Infanterie-Division został unieruchomiony podczas potyczki z Brytyjczykami stoczonej 25 kwietnia 1940 r. w wiosce Kvam. Kolejny, z PzAbt zbV 40, ugrzązł w bagnie w pobliżu Andalsnes i został wysadzony przez niemieckich saperów. 16 maja został on zastąpiony przez prototyp Kruppa z nieutwardzonym pancerzem. Dalszy los tych czołgów jest sporny. Dwa sprawne czołgi z PzAbt zbV 40 być może powróciły do Niemiec, możliwe też, że zostały w Norwegii. Z pewnością stało się to z unieruchomionym przez Brytyjczyków czołgiem, który obecnie znajduje się w muzeum w Kvam. Nie był to jednak koniec obecności NbFz na froncie.
Niemieckie źródła podają, że NbFz brały udział podczas operacji Barbarossa, między innymi w ramach Panzergruppe 1 von Kleista. Podobno jeden z nich został zniszczony podczas bitwy pod Dubnem w czerwcu 1941 r., zaś dwa kolejne NbFz miały zostać zniszczone w pobliżu rumuńskiej granicy, a wraki miały zostać przetransportowane do Niemiec w listopadzie 1941 r. Dowodem na to miałoby być poniższe zdjęcie pochodzące z połowy 1942 r. z fabryki Kruppa przedstawiające naprawę pierwszego prototypu NbFz.
Bibliografia:
- Peter Chamberlain, Hilary L. Doyle - Encyclopedia of German Tanks of World War Two (Revised Edition)
- Thomas Jentz - Panzertruppen 1933-1942
- Janusz Ledwoch - Czołgi niemieckie 1933-1945
- Michael Sowodny - German Armored Rarities 1935-1945
- i oczywiście nieocenione achtungpanzer.com
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz