Niesnaski między Wa Prüf 6 a Kruppem w 1937 r. doprowadziły do tego, że zlecenie stworzenia nowego lekkiego czołgu rozpoznawczego otrzymała firma Krauss-Maffei. Wstępne prace rozpoczęły się jeszcze przed podpisaniem stosownego kontraktu z Wa Prüf 6 - jeszcze w 1937 r. zaczął powstawać projekt podwozia nazwanego VK 3 t wyposażonego w silnik Maybach NL38 o mocy 100KM i mogącego osiągnąć prędkość do 80 km/h, zaś w kwietniu 1938 r. światło dzienne ujrzały szkice koncepcyjne 5.5-tonowego pojazdu osiągającego maksymalną prędkość 77 km/h - VK 5 to. Kolejna wersja (VK 6, waga: 6 ton, silnik: Maybach HL54TRM o mocy 115KM, prędkość maks.: 67.5 km/h) miała być testowana we wrześniu 1939 r. w Monachium, ale opóźnienia na to nie pozwoliły. W międzyczasie powstawał projekt całego czołgu VK 601 opartego na podwoziu VK 6, ale wyposażonego w silnik Maybach HL61 o mocy 130KM, a następnie w mocniejszy Maybach HL45 o mocy 150KM (zapewniał maksymalną prędkość 80 km/h). Pojazd miał być uzbrojony w 7.92mm EW141 i 7.92mm MG34, a więc jeden z podstawowych mankamentów PzKpfw I w wersjach A i B nie został poprawiony.
W październiku 1938 r. Krauss-Maffei otrzymał kontrakt na zbudowanie sześciu podwozi testowych VK 601, zaś we wrześniu 1939 r. Wa Prüf 6 zdecydowało się na stworzenie zerowej serii VK 601 w liczbie 40 czołgów, przy czym podwozia miały zostać zbudowane przez Krauss-Maffei, a nadbudówki i wieże przez Daimler-Benz. Pojazd otrzymał wówczas nazwę PzKpfw I nA (neuer Art). Ukończenie produkcji planowano na okres między marcem a wrześniem 1941 r., w planach było zaś zbudowanie także kolejnego tysiąca takich czołgów. Pierwsze dostawy VK 601 nastąpiły jednak dopiero w październiku 1941 r., w międzyczasie zwiększono masę czołgu do 7.5 tony (późniejsze modyfikacje zwiększyły ją jeszcze do 8 ton) poprzez dospawanie dodatkowych płyt o grubości 5.5mm. Ostatecznie w lipcu 1942 r. VK 601 otrzymał swoją ostateczną nazwę - PzKpfw I Ausf. C.
PzKpfw I Ausf. C
Równocześnie, bo od lipca 1938 r., trwały także prace nad VK 602 wyposażonym we wspomniany wcześniej silnik Maybach HL61, zaś w szkicach koncepcyjnych z marca 1942 r. w Maybach HL50 o mocy 200KM. Spośród sześciu testowych podwozi VK 601 dwa zostały ukończone jako VK 602. Niewiele więcej wiadomo o tej konstrukcji. Na achtungpanzer.com znajduje się tylko krótka wzmianka o niej: miała być ulepszoną i lepiej opancerzoną wersją VK 601 oznaczoną jako PzKpfw I Ausf. D i produkowaną w niewielkiej ilości.
Jakie miało być przeznaczenie PzKpfw I Ausf. C? Z raportu z lipca 1941 r. wynika, że czołgi te miały zostać przydzielone do wojsk spadochronowych (czołg był przystosowany do transportu drogą powietrzną) oraz 'pancernych wojsk kolonialnych' (najprawdopodobniej DAK). Historia tego pojazdu wskazuje, że był on używany niezgodnie ze swoim przeznaczeniem - dwie jednostki były na etacie 1. Panzer-Division w marcu 1943 r., która stacjonowała wówczas we Francji. W listopadzie wróciła na front wschodni, ale wówczas dysponowała już tylko jednym PzKpfw I Ausf. C. Pozostałe 38 czołgów znajdowało się w składzie rezerwowych jednostek LVIII. Panzerkorps we Francji.
Z inicjatywy szefa OKH, generała von Brauchitscha, powstała idea stworzenia ciężko opancerzonego czołgu, którego rolą miało być wsparcie piechoty podczas zdobywania fortyfikacji. Pomysł ten padł dopiero w listopadzie 1938 r., gdy po aneksji Sudetenlandu jedyną równie potężną linią fortyfikacji, co czeska, była francuska Linia Maginota. Realizacją zajęto się dopiero rok później (15 listopada 1939 r. przedstawiciele Krauss-Maffei spotkali się w celu przedyskutowania współpracy przy tworzeniu nowego czołgu). Było już zbyt późno na zbudowanie zakładanej konstrukcji przed planowaną kampanią we Francji, mimo to prace rozpoczęły się i trwały także po niemieckim zwycięstwie w czerwcu 1940 r. Czołg oznaczony jako VK 1801 miał być wyposażony w chłodzony wodą silnik Maybach HL45P o mocy 150KM, który pozwalał na osiągnięcie maksymalnej prędkości do 24.8 km/h. Pancerz miał osiągnąć grubość do 50mm, co dawało skuteczną ochronę przed działem kalibru 3.7cm. Uzbrojeniem pojazdu miały być zaś 7.92mm MG34.
22 grudnia 1939 r. Wa Prüf 6 zleciło budowę zerowej serii 30 czołgów dwóm firmom: Krauss-Maffei (podwozia) oraz Daimler-Benz (nadbudówki i wieże). W lutym 1940 r. wykonanie elementów pancerza zlecono zaś firmie Krupp. Według wstępnych planów VK 1801 miała zostać ukończona między grudniem 1940 r. a marcem 1941 r. Jednocześnie zaplanowano pierwszą serię 100 VK 1801, której produkcja miała rozpocząć się pod koniec 1941 r., ale pomysł ten zarzucono w lipcu 1942 r. Wtedy także VK 1801 otrzymał swoją ostateczną nazwę: PzKpfw I Ausf. F. Należy jeszcze wspomnieć o VK 1802 ze zmodyfikowanym układem napędowym i nową skrzynią biegów, jednak projekt ten pozostał jedynie na papierze.
PzKpfw I Ausf. F
Pięć VK 1801 zostało przydzielonych w maju 1942 r. do 1. Kompanii z Panzer Abteilung zbV 66 i wziąć udział w operacji Herkules, czyli desancie na Maltę. Jednak już we wrześniu 1942 r. kompania została przydzielona do 12. Panzer-Division (w kompanii było już wówczas siedem PzKpfw I Ausf. F), gdzie wzięła udział w walkach pod Tortołowem (w pobliżu Leningradu) 10 września 1942 r. Po tej bitwie tylko dwa czołgi uznano za sprawne, dwa zostały zniszczone, zaś kolejne dwa utknęły na bagnach i nie zostały odzyskane do 19 września. Kolejny czołg został stracony 26 września. W ciągu kolejnego miesiąca część PzKpfw I Ausf. F zostało naprawionych (raport z 24 października mówi o pięciu sprawnych czołgach i jednym uszkodzonym odesłanym do Niemiec).
Kompania została w międzyczasie przydzielona do 2. Batalionu z Panzer-Regiment 29, do którego w styczniu 1943 r. dosłano kolejne pięć PzKpfw I Ausf. F. Zostały one jednak zniszczone w ciągu kolejnych dwóch miesięcy. Wobec zbliżającej się operacji Zitadelle batalion ten został przezbrojony w PzKpfw IV - w maju na etacie był już tylko jeden PzKpfw I Ausf. F (cztery zostały przydzielone do kompanii sztabowej). Kolejne pięć czołgów wysłano w lipcu 1943 r. do Panzer Instandsetzungs Abteilung 559, który wziął udział w Zitadelle. W maju 1943 r. w Wiedniu odtworzona została 2. Polizei-Panzer-Kompanie, która została wyposażona w pięć PzKpfw I Ausf. F. Została ona wysłana na front wschodni w sierpniu i w ciągu kolejnego roku straciła wszystkie czołgi. Podobnie jak wersja C, wersja F także została przydzielona do 1. Panzer-Division. W marcu 1943 r. dywizja dysponowała ośmioma takimi czołgami, w listopadzie było ich zaś już tylko siedem, z czego jeden sprawny. Na początku grudnia sprawne były już dwa, jednak w połowie miesiąca pięć czołgów zostało wysłanych do Niemiec. Pod koniec 1943 r. na froncie wschodnim ostał się już tylko jeden PzKpfw I Ausf. F.
Bibliografia:
- Peter Chamberlain, Hilary L. Doyle - Encyclopedia of German Tanks of World War Two (Revised Edition)
- Janusz Ledwoch - Czołgi niemieckie 1933-1945
- Walter J. Spielberger - Die Panzerkampfwagen I und II und ihre Abarten
- Thomas Jentz, Hilary L. Doyle - Panzer Tracts No. 1-2
- i oczywiście nieocenione achtungpanzer.com
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz