Zgodnie z wcześniejszą obietnicą, dzisiejszy wpis będzie traktował między innymi o wariantach PzKpfw I produkowanych na eksport - LKA i LKB. Początki tych konstrukcji mogą być nieco konfundujące, głównie przez zamieszanie przy nazwach tych czołgów. Pierwsze wzmianki o nich (Spielberger) pochodzą z 1932 r. - wówczas firma Krupp zaprezentowała Waffenamtowi czołg LKA (Landswerk Krupp A), który później otrzymał nazwę LaS. Pod koniec roku Krupp rozpoczął produkcję zerowej serii pięciu ulepszonych czołgów LKA - LKB (Landswerk Krupp B), które zostały ukończone we wrześniu 1933 r. Z kolei Ledwoch wspomina o LKA 1A - pojedynczym czołgu doświadczalnym z 1935-36 r. wyposażonym w wysokoprężny silnik Krupp M601 o mocy 60KM. We wszystkich przypadkach mamy do czynienia z kolejnymi wersjami PzKpfw I, ale noszącymi inne oznaczenia.
Tworzone z myślą o sprzedaży za granicą czołgi również nosiły nazwę LKA, ale tym razem skrót ten oznaczał Leichte Kampfwagen Ausland, czyli po prostu lekki pojazd bojowy przeznaczony na eksport. Z kolei LKB to skrót od Leichte Kampfwagen B, niekiedy literę B w nazwie uważa się za odniesienie do Bułgarii, czyli kraju, dla którego pojazd ten był produkowany. Ich początki sięgają 1936 r. - wzmianki o powstaniu szkiców koncepcyjnych ważącego 5.4 t LKA oraz propozycja stworzenia LKB pojawiają się w raportach finansowych firmy Krupp. Dla porządku zajmę się najpierw tym pierwszym czołgiem.
Początkowo LKA miał mieć masę ograniczoną do czterech ton i jak najmniejsze rozmiary. Uzbrojenie miał stanowić karabin maszynowy produkcji Rheinmetall lub szwajcarskiej firmy Solothurn (ostatecznie stanęło na identycznych karabinach maszynowych jak w PzKpfw I Ausf. A - 7.92mm MG13k). W lipcu 1936 r. zadecydowano, że pełny projekt dwuosobowego czołgu miał zostać ukończony do października. Masa bojowa pojazdu wzrosła do 4.5 t, zaś silnik produkcji Kruppa o mocy 85KM miał pozwalać na rozwinięcie prędkości 50km/h. Pod koniec 1936 r. Krupp uzyskał od Wa Prüf 6 pozwolenie na produkcję czołgu z zastrzeżeniem, że wszelkie szczegóły dotyczące konstrukcji miały zostać przedstawione departamentowi przed rozpoczęciem sprzedaży. W październiku 1937 r. Heereswaffenamt nałożył na Krupp dodatkowe restrykcje odnośnie LKA w celu ochrony niemieckich wynalazków i ulepszeń przed skopiowaniem przez inne państwa. Przez cały rok 1937 trwały testy LKA 1. Pomimo testów z ośmiocylindrowym silnikiem Forda, ostatecznie w czołgu zamontowano silnik Krupp M311 o mocy 85KM. W maju 1938 r. budowa czołgu została zakończona, nie był on później produkowany seryjnie, nie został on także sprzedany.
LKA 1
W październiku 1936 r. Krupp postanowił zastąpić jeden z kaemów uzbrojeniem większego kalibru - 20mm MG (Rhm), na co uzyskał zgodę od Wa Prüf 6 (zgodę na sprzedaż wydał zaś Waffenamt w marcu 1937 r.). Konstrukcja nowego czołgu - LKA 2 - miała zakończyć się w sierpniu. Ostatecznie ważący 5.2 tony pojazd był gotowy do zaprezentowania klientom dopiero w maju 1938 r. i - podobnie jak poprzednik - nie był produkowany seryjnie. Warto dodać jako ciekawostkę, że LKA 2 został przez brytyjski wywiad mylnie określony jako prototyp PzKpfw II. Istniał jeszcze jeden projekt czołgu opartego na LKA - 2cm KAv. Litera 'v' w nazwie odnosi się do 'verstärktem Panzer' - pojazd ten miał mieć grubszy pancerz (ok. 30mm) w porównaniu do LKA 2, ważyć 7 ton i być wyposażony w silnik Kruppa o mocy 130KM.
LKA 2
LKB 1 we wstępnych założeniach miał być wyposażony w ośmiocylindrowy, chłodzony powietrzem silnik Kruppa o mocy 80KM (planowano wykorzystać go także w Kleintraktorze, pomysł nie doczekał się realizacji) - później zdecydowano się na wspomniany wyżej Krupp M311. Pod koniec 1936 r. Waffenamt wyraził zgodę na wykorzystanie podwozia z PzKpfw I Ausf. A oraz wieży i nadbudówki z Ausf. B. Tył kadłuba został zaś przebudowany by zmieścić w nim nowy silnik. Budowa czołgu zakończyła się w lutym lub marcu 1937 r.
LKB 1 (za Panzer Tracts)
Tuż po tym Krupp postanowił stworzyć w ciągu kolejnego półrocza następną konstrukcję - LKB 2, tym razem opartą na wydłużonym podwoziu z PzKpfw I Ausf. B, ale z ponownie z silnikiem Krupp M311 (oryginalny PzKpfw I Ausf. B używał silnika Maybach NL38TR). Dopiero w lutym 1938 r. gotowe było podwozie (ale jeszcze bez silnika), zaś cały czołg zbudowano w ciągu kolejnych miesięcy wykorzystując wieżę i nadbudówkę z LKB 1.
LKB 2 (za Panzer Tracts)
Również w lutym 1937 r. dyskutowano nad stworzeniem pojazdu szkolnego z wydłużonym zawieszeniem, który miał być sprzedany Szwedom. Zamierzano przerobić podwozie Krupp-Traktora i zamontować w nim silnik M311. W marcu pojazd otrzymał nazwę LKB 3, w lipcu lub sierpniu została ukończona jego budowa, zaś we wrześniu i październiku przeprowadzono testy. Do końca roku stało się jasne, że plany sprzedaży tego pojazdu spaliły na panewce, a konstrukcję tą przekazano do dyspozycji Waffenamtu. Między lutym a wrześniem 1937 r. rozważano także stworzenie wersji LKB z przerobioną wieżą, do której można byłoby zamontować działko kalibru 2cm, ale do realizacji tego pomysłu nie doszło.
LKB 3 (za Panzer Tracts)
Ostatecznie żadna z wersji LKA i LKB nie została sprzedana za granicę (oprócz wspomnianych Bułgarii i Szwecji w planach był także eksport do m. in. Turcji, Szwajcarii, Japonii i kilku państw Ameryki Południowej). Jedynie oryginalne PzKpfw I w wersjach A i B były przekazywane państwom sojuszniczym lub zaprzyjaźnionym z Niemcami. Jeden PzKpfw I Ausf. B został sprzedany Węgrom w 1938 r. jako pojazd szkoleniowy - możliwe, że kolejne czołgi tego typu Węgrzy otrzymali w 1942 r., takim 'prezentem' obdarzone zostały być może także armie chorwacka i fińska. Przypomnę jeszcze, że 102 czołgi PzKpfw I w wersjach A i B oraz kleiner Befehlspanzerkampfwagen brały udział w hiszpańskiej wojnie domowej, a na półwyspie iberyjskim były wykorzystywane do połowy lat 40.
W połowie 1936 r. Chiny kupiły piętnaście PzKpfw I Ausf. A, które zostały dostarczone do Azji w czerwcu 1937 r. Wobec żałosnych środków transportu czołgi dotarły do Nankinu niejednokrotnie poważnie uszkodzone, o co Chińczycy próbowali oskarżać Niemców. Ukształtowanie terenu okazało się dla owych czołgów wyjątkowo niekorzystne - mogły poruszać się najwyżej po polach ryżowych, problemem było wjechanie na półtorametrowe groble, które oddzielały owe pola. Chiński klimat sprawiał, że właściwie wszystkie elementy PzKpfw I szybko się przegrzewały. Chińczycy oczywiście wytknęli także zbyt słabe uzbrojenie czołgu. Zakupione pojazdy okazały się mimo wszystko przydatne podczas walk w Szanghaju, następnie zaś były wykorzystywane w obronie Nankinu. Co najmniej jeden z nich został później zdobyty przez Japończyków.
Bibliografia:
- Peter Chamberlain, Hilary L. Doyle - Encyclopedia of German Tanks of World War Two (Revised Edition)
- Walter J. Spielberger - Die Panzerkampfwagen I und II und ihre Abarten
- Thomas Jentz, Hilary L. Doyle - Panzer Tracts No. 1-2
- Janusz Ledwoch - Panzer I
- Janusz Ledwoch - Czołgi niemieckie 1933-1945
- i oczywiście nieocenione achtungpanzer.com
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz